Rudy Cornets de Groot en de pedagogische Eros (3)

‘Je weet niks, hè? Je weet met al je schuttingwoorden nergens van!’ zei ze. ‘En wat ben je laat, je bent al bijna veertien.’ ‘Wat moet ik weten?’ vroeg ik, ‘en waarvan?’ ‘Weet je dan niet,’ begon ze, en ze legde me uitvoerig uit wat mij was overkomen die morgen, () en dat ik groot geworden was vandaag – hoe zou dat ooit smerig kunnen zijn?1 Zo tekent Cornets de Groot in zijn tweede roman Tropische jaren (1986) zijn entree in zijn eigen leerschool der liefde. Narda’s rol is in dit boek naar de achtergrond verschoven, al ‘doorstraalt [ze] het geheel als idee.’2 Het boek opent al op de eerste pagina met de initiatie van de ik-zegger in sexualis. In wezen gaat de roman minder over Nederlands-Indië of over de vraag door wie of wat zijn leven daar ‘uit zijn baan is geslingerd’,3 dan om zijn eigen seksuele volwassenwording, met een vriendinnetje als Carla in het citaat hierboven, of met Julie hieronder: Ik kuste haar zoals een kind dat doet, op de wang, lang en met grote vasthoudendheid. ‘Je lijkt wel een drukpers,’ zei ze, en toen kuste ze mij, op de mond, met zoetsmakende tong. ‘We moeten je nog …

Lees meer

Pentekening van touwtjespringend meisje

Rudy Cornets de Groot en de pedagogische Eros (2)

In 1970 kreeg Cornets de Groot op de middelbare school waaraan hij Nederlands en tekenles gaf, een veertienjarige leerlinge in de klas, die in zijn autobiografische werk vanaf de bundel Striptease (1980) onder de naam Narda figureert. In zijn eerste roman Liefde, wat heet! (1983) doet hij als volgt verslag van het ontstaan van deze relatie: Ze openbaarde zich in een paar weken als een kapitaal kreng. Had van thuis ideeën meegekregen inzake orde en tucht en toonde geen enkel begrip voor begrippen als democratisering, inspraak en wantrouwen tegen autoritair gezag – belangrijke kwesties, toen. Geheel in tegenspraak met de geest des tijds smeet ze op een dag sinaasappels en ander fruit door het tekenlokaal, krijste naar een vriendinnetje in de uiterste hoek (‘Ted, is deze pruim van jou?’), ging ook nog op een tekentafel staan, wijdbeens het ding benuttend als wip! Wat ging er in mij om, dat uur? Straf, dacht ik, en ik dacht: wat straf je dan? Haar ouders, hun opvattingen, haar demonstratie daarvan – dus niets, niemand.1 In de versie in Striptease van deze geschiedenis betrekt hij er nog een meer principiële overweging bij: Een andere vraag was natuurlijk wat ik met haar aan moest. Was straf hier …

Lees meer

Déjà vu in de Ardennen

We have all been here before… (David Crosby) Afgelopen maand ben ik twee keer in de Belgische Ardennen geweest. Eerst voor een wandeltocht van een week in de buurt van Spa en Stavelot, daarna nog een dag voor een hardloopwedstrijd, de Trail des Hautes Fagnes (hoge venen), in het iets oostelijker gelegen gebied rond Malmedy. Wandelen in de Ardennen is als het lezen van een roman: het gaat traag en duurt lang, soms zijn er saaie passages, op andere momenten is het avontuurlijk en soms raak je de draad kwijt. Maar het is een tocht die na verloop van tijd vanzelf de allure van een rite de passage krijgt en die daardoor louterend werkt. Een week lang bezit je niets, behalve wat je op je rug draagt en waarmee je tegen de heuvels opsjokt: je onderkomen voor de nacht, wat kleding, wat eten. Het leven van een nomade. De trailrun was als een film: strak gemonteerd, afwisselend, indrukwekkend, meeslepend, overdonderend. De Ardennen zelf zijn als een gedicht, met hun ritmische variatie van toppen en dalen, hun lichtgroene heuvels met donkergroene accenten, het fatische ruisen van een beekje. Pure lyriek! Maar de Ardennen zijn voor mij vooral een mythische wereld, zoals …

Lees meer

Handschrift van brief aan Wim Hazeu

Bij een nieuw handschrift

Soms, heel af en toe, wordt de wereld opgeschrikt of verblijd met een onbekend of verloren gewaand artefact: met Dode Zeerollen, een schilderij van Rembrandt, een partituur van Scarlatti of een brief van Multatuli waar niemand een vermoeden van had. Die ervaring, maar dan op veel kleinere schaal, heb ik telkens wanneer iemand mij een handschrift van mijn vader stuurt. Gisteren ontving ik dit kattenbelletje van Wim Hazeu, die na zijn Lucebertbiografie bezig is met het opruimen van zijn archief. Inhoudelijk stelt het weinig voor: het is een begeleidend schrijven bij een zending artikelen voor een voorgenomen gezamenlijk boek over plagiaat en plagiatoren (waar later, toen Hazeu zich terugtrok, ‘Ladders in de leegte’ uit is ontstaan).  Maar de stijl is zo herkenbaar: op het oog zakelijk en praktisch, maar alleen oppervlakkig, formeel gezien. Daaronder gaat onzekerheid schuil – geen innerlijke onzekerheid, maar juist de erkenning en aanvaarding van de onzekerheid van het bestaan zelf, die blijkt uit het opzichtig zichzelf tegenspreken, en de aanwijzing om de verschillende mogelijkheden die er zijn niet bij voorbaat uit te sluiten. Natuurlijk ontbreekt een dagtekening; de biografen zoeken het maar uit. Maar het ding gaat bij het archief en op de site.1 Bedankt Wim! …

Lees meer

‘Hè Rudy, hou eens op’

Willy van den Berge, 1930-2016   ‘Het zij zo’ Vanuit Leopolds Cheops1 tuimelde ik de afgelopen weken Egypte binnen, het oude Egypte. Ik leende een mooi boek van de bibliotheek, vol prachtige foto’s. Ik zag de toewijding van dat volk aan de dood en aan het leven na de dood, of misschien moet ik zeggen, het verzet tegen de dood, want al dat balsemen, conserveren, opsluiten in een piramide, zo’n sfinx ervoor – even onbeweeglijk als de dood zelf, maar niet minder verdiept in eigen gedachten -: het gaat er allemaal om de dode zoveel mogelijk voor dit leven te behouden. De afgelopen week heb ik mijn moeder drie keer als dode gezien. De eerste keer op de dag van haar overlijden, en daarna nog twee keer in het rouwcentrum. Wie haar daar ook gezien heeft, weet hoe mooi ze was opgebaard. Haar onderlip, die de laatste jaren aan de rechterkant wat naar buiten stak, was mooi gelijkmatig naar binnen geduwd, en haar handen lagen even gelijkmatig over haar buik ineengestrengeld. Vooral dat laatste vond ik opmerkelijk. Mijn hele leven heb ik mijn moeder zo niet gezien. Altijd zat die linkerarm omhoog, tegen haar borst gedrukt. Maar ook vroeger leek …

Lees meer

Gevaarlijke oude mannen

Over een uitspraak van Leo Trotski   Deze scène uit The Assassination of Trotsky (1972) van Joseph Losey, met Richard Burton als de titelheld, Alain Delon als zijn moordenaar en Romy Schneider als diens liaison Gita Samuels, zag ik toevallig (?) vannacht in het kader van de filmcursus die ik mezelf geef via de Cinema-boeken van Gilles Deleuze. Die bespreekt de films van Losey op pp. 140-144 van het eerste deel. Een schok van herkenning! Ik had er natuurlijk aan gedacht toen ik deze film, die Deleuze niet noemt, uitkoos, maar niet gerekend op juist deze uitspraak, die op deze lange, lange pagina met gevleugelde gezegdes van de revolutionair schittert door afwezigheid. ‘Ouwe mannen zijn gevaarlijk, als ze oud genoeg zijn’. Voor het eerst haalt Cornets de Groot de spreuk aan in 1981, voor een stuk over Lucebert, als hij zelf nog maar 52 jaar oud is (de leeftijd die ik over een paar maanden hoop te bereiken).1 Een paar jaar later, in zijn liefdesroman Liefde, wat heet! (1983) geeft hij Narda de spreuk in de mond, in reactie op een opruiend gedichtje van Tuli Kupferberg: I say government oppose fucking because old men oppose fucking I say anyone who …

Lees meer