Een bijna vergeten literair document

Hans Learbuch

 

Bron: Ik predik de nadorst, Lodewijk Makeblijde College, Rijswijk, januari 1986.


Opname uit 1972 met Hans Learbuch ten huize van Cornets de Groot. De dialoog start vanaf 1:58.
 

[p. 14]

Het is de verdienste van Hans Learbuch,1 die tegelijk met Rudy zijn afscheid van het LMC neemt, dat een literair document, dat in de vergetelheid dreigde te geraken, boven water komt. In oude archieven vond Hans een curieuze samenspraak, waar Rudy zich vele jaren geleden met Hans zelf aan bezondigd had. Een hernieuwde kennismaking is deze dialoog meer dan waard.

– De redaktie.

RUUD CORNETS DE GROOT
en
Hans Learbuch

spreken een DIALOOG uit tussen Gustav Mahler en Friedrich Nietzsche t.g.v. de opening van een schilderijententoonstelling van
HANSJE HOEKSTRA
lid van de Internationale Gustav Mahler Gesellschaft,
op zaterdag 7 oktober 1972.
De dialoog werd geschreven door Hans Learbuch.

MUZIEK van G. Mahler op de voorgrond: Symfonie no 3, 4e beweging, op tekst van F. Nietzsche (Zarathustra, Mitternachtslied: ‘O Mensch, gib Acht!’) Tijdens het spelen van de muziek hoort men kuchen, glaswerk dat wordt neergezet, knabbelen op chips en over het algemeen geluiden die mensen maken als ze zitten te eten en te drinken. Tenslotte verlaat iemand de kamer, wat wordt gevolgd door het doortrekken van de W.C. We horen de persoon weer binnenkomen. Dan wordt de muziek naar de achtergrond gedraaid.

NIETZSCHE Je hebt mijn tekst volledig aangevoeld.
MAHLER Ik geloof wel dat het overkomt, ja. Schopenhauer zei, dat je voor een schilderij moet gaan staan als voor een vorst en afwachten of en wat het zal zeggen. Met muziek is dat ook zo, dacht ik.

[p. 15]

NIETZSCHE Ach was, Schopenhauer is een zwamneus, een frik. Die praat nog over diepe wijsheid en mystieke waarheden als het over kunst gaat. Hij heeft ook zo’n typisch onwrikbaar geloof in inspiratie.
MUZIEK  
MAHLER Beethoven selekteerde zijn melodieën ook uit tientallen aantekeningen.
NIETZSCHE Natuurlijk, de fantasie van een kunstenaar, of het nu een komponist is, een schrijver of een schilder, produceert goede, middelmatige en slechte dingen.
MAHLER Ja, waar gaat het uiteindelijk om bij een kompositie, bij elke kompositie? Hè;
NIETZSCHE Het gaat om smaak, oordeelsvermogen, kritische zin.
MAHLER Ik moet mijn eigen kritikus zijn.
NIETZSCHE En veel en hard werken, dat zijn…
MAHLER Ja ja ja.

Het antwoord van MAHLER gaat verloren in MUZIEK

NIETZSCHE Zachter, zachter asjeblieft.
Lekker zijn die chips. Albert Heijn?
MAHLER Aber nein Friedrich, je weet toch dat ik daar nooit koop. Dit zijn Golden Wonder chips.
NIETZSCHE Sorry, Gustav, hoe kon ik me zo vergissen. Een goed kunstenaar behoort toch over een verfijnde smaak te beschikken.
MUZIEK  
MAHLER Schilders en schrijvers volgen vaak dezelfde werkwijze als komponisten.
NIETZSCHE Hmmmm
MAHLER ’t Is toch zo?
NIETZSCHE bromt instemmend
MAHLER Als je de voorstudies van schilderijen bekijkt
NIETZSCHE – vooral van abstrakte doeken dan
MAHLER tuurlijk. In die tekeningen zie je nog niet een eh
NIETZSCHE kompositie, een duidelijke kompositie. Er wordt nog naar een vorm gezocht, ’t is nog chaotisch.

[p. 16]

MAHLER Wat dat betreft kun je abstrakte doeken best met muzikale komposities vergelijken.
NIETZSCHE Er valt toch geen zinnig woord over te zeggen.
MAHLER Dus toch maar wachten óf het je iets zegt.
NIETZSCHE Himmel, alweer Schopenhauer. Laat je niet los, schrecklich.
MAHLER Ssssst, Friedrich, ik heb van Schopenhauer geen teksten in mijn symfonieën verwerkt en van jou wel.
NIETZSCHE (morrend) Die muziek en die schilderijen, hu?
MAHLER Kun je een abstrakt schilderij niet het beste vergelijken met de partituur?
NIETZSCHE Van een muziekstuk.
MAHLER Ja, duidelijk.
NIETZSCHE Er zijn overeenkomsten, de wil om te ordenen, te schiften, te selekteren, hm?
MAHLER Tja, tja, wat staat bij de komponist en de schilder voorop bij het werken?
NIETZSCHE Vormwil?
MAHLER Absoluut.
NIETZSCHE Dan zijn komponisten de meest chaotische mensen: ze ordenen iets en weten niet waarom.
MAHLER En abstracte schilders?
NIETZSCHE Idem dito, hun voorstudies en eerste lijnen hebben dezelfde funktie die de aantekeningen bezitten voor een komponist.
MUZIEK  
MAHLER Zeg Friedrich, weet je wat god zei?
NIETZSCHE Ja Gustav, ik weet het.
MAHLER Wat dan?
NIETZSCHE aarzelt, kucht
MAHLER Of ben jij soms zelf god?
NIETZSCHE Jij zegt ’t.
MAHLER Wat zei hij dan?
NIETZSCHE Hij zei: Nietzsche ist tot.
MAHLER En Mahler?

luid gelach van BEIDEN, ingestemd met en overstemd door MUZIEK.
 


  1. Leraar Duits. []

Plaats een reactie