Verzameld werk
VerantwoordingRutger H. Cornets de Groot
1. Onder 'al het werk' wordt verstaan al het gepubliceerde werk, voorzover het geïnventariseerd en beschikbaar is, en een deel ongepubliceerd werk uit de nalatenschap. Een wetenschappelijke inventarisatie is nooit gemaakt, en het is mogelijk dat zich hier of daar nog een kritiek of obscure provopublicatie, al dan niet onder pseudoniem, schuilhoudt (zie voor een opgave van de raadpleegde catalogi en archieven de bibliografie). Daarnaast blijven ook varianten (eerdere tijdschriftpublicaties) van gebundeld werk buiten beschouwing; alleen de laatste door Cornets de Groot geautoriseerde versie wordt aangehouden. 2. 'Diplomatisch' is de uitgave in alleen in zoverre, dat er niets moedwillig aan de teksten is toegevoegd of afgedaan. Zetfouten en afkortingen zijn, voor zover opgemerkt, overal gehandhaafd (en niet gecorrigeerd en vervolgens van een voetnoot voorzien); typografische elementen zijn zo getrouw mogelijk overgenomen, met dien verstande dat verschillende scherminstellingen tot uiteenlopende weergaven zullen leiden; de tekststructuur is alleen op het niveau van de paginering aangehouden, waardoor beslissingen over alinea's een enkele keer op basis van tekstinhoudelijke argumenten genomen moesten worden, die per definitie voor discussie vatbaar zijn. Kortom: van de pretentie dat deze publicatie aan de eisen van een stringente editiewetenschap zou voldoen, wordt met verschuldigde excuses afgezien. Het doel is om eerst alle teksten beschikbaar te maken. Mogelijk dat een gediplomeerd editeur de teksten nog eens naloopt en er zijn zegen of vloek over uitspreekt; websites hebben nu eenmaal op boekpublicaties voor, dat zij voor verbetering vatbaar zijn. Mij ontbreekt op dit moment de tijd, de expertise, en ten slotte de scrupule. Het zal erfelijk zijn. Wie toch van mening wil blijven dat een en ander niet door de beugel kan, bied ik het volgende uit Intieme optiek, een reactie op een bespreking door hoogleraar W. Blok: 'Blok gaat niet onsystematisch te werk. Zuiver citeren, vindt hij, dat is het. Heeft hij het oog op de mud komma's die ik voor het soort mensen van zijn slag heb opgeslagen? In mijn citaten ontbreekt hier een komma, staat er daar één te veel, ja, godskloten! er zijn zelfs hele woorden in teksten terechtgekomen, die er heel niet horen! Volgens Blok is mijn boek daarom een rotboek. Maar het is toch duidelijk dat gemelde fouten heel makkelijk voorkomen konden worden. Strikt genomen had ik immers alleen maar mijn teksten bij elkaar kunnen zetten en de lezer kunnen verwijzen naar de bron. Maar ja, je ziet hoe welwillendheid beloond wordt: naar mijn teksten wordt eigenlijk niet eens gekeken, men vist uit of ik ook aan de papegaaieziekte der geleerden lijd. Nou, dat is dus niet zo:Dit citaat pleit mij natuurlijk niet vrij. Maar de situatie van Cornets de Groot is wezenlijk anders dan die van een al zeer bekende en vaak herdrukte auteur als Couperus, Elsschot of Hermans, wier werk juist door de vele herdrukken behoefte heeft aan een 'schone' en verantwoorde bezorging, waarvoor de toewijding van specialisten van het Huygens Instituut borg staat. Van Cornets de Groot, van wie geen enkel werk ooit is herdrukt, is ook in antiquariaten nauwelijks nog wat te vinden, en ik stel dus voor hem eerst maar weer eens te gaan lezen. Niettemin wordt elk boek voorafgegaan door een verantwoording, met daarin Franse pagina's, titelpagina's, inhoudsopgaven, enz.; ook vindt men daar afbeeldingen van de omslagen. Voorwoorden, motto's, e.d. staan telkens in een apart bestand 'voor-/nawerk'. Boeken die in hun geheel beschikbaar zijn, zijn herkenbaar aan de donkerblauwe kleur van het bijbehorende boekje in het menu; de afdrukbare PDF-versies bevatten telkens de gehele uitgave. Ja, eigenlijk wijst alles zich vanzelf. * Het is voor het eerst dat een verzameld werk van deze omvang in digitale vorm wordt gepresenteerd, en dat verdient een aparte toelichting. Laat ik bekennen dat negatieve overwegingen geen rol hebben gespeeld. Met enige pijn en moeite en veel subsidie zouden voor een keuze uit het werk - eventueel voorzien van een cd-rom met het verzameld werk - de handen heus wel op elkaar te krijgen zijn. Maar erg elegant zou zo'n uitgave niet zijn, en alleen worden gerechtvaardigd door de aandacht voor het werk die zo'n publicatie korte tijd zou genereren. Daarna zou de vlam weer uitdoven, om nooit meer op te flakkeren, - tenzij natuurlijk in de werkkamers van filologen en literatuurwetenschappers, die altijd al zo'n warme belangstelling voor Cornets de Groot koesterden. Zij, maar ook anderen natuurlijk, kunnen de boeken trouwens openen in het voor afdrukken geschikte PDF-formaat van Adobe Acrobat. Een publicatie op het internet garandeert permanente aanwezigheid in een veelheid van discoursen. Wie nu op auteurs zoekt als Lucebert, Potgieter, Speenhoff of op de Beatrijs (ik beperk me), komt voortdurend hier terecht; hetzelfde geldt voor termen als 'astrologie', 'troubadourslyriek', 'Lilith' of 'Indische literatuur' (ik beperk me opnieuw), om maar te zwijgen van combinaties als Lucebert + Slauerhoff + Rilke, of Poot + Feith + Gagarin, of zelfs Freud + Feith + ik; zoals men weet bezat Cornets de Groot voldoende chaos voor een compleet heelal. Overigens hoeft men het zo dolzinnig niet te maken; ook wie zich beperkt, zal merken dat de genoemde discoursen zijn stempel dragen, of men dit nu aanvaarden wil of niet; in elk geval zal de 'drangreden [] om mij maar helemaal te negeren' 1 met deze publicatie minder gemakkelijk te bevredigen zijn dan wanneer men Cornets de Groot in een boek opgeborgen zou weten. * Dat brengt me bij de tweede overweging. Een van de voordelen van de digitale vorm waar juist een auteur als Cornets de Groot profijt van trekt, is dat deze een uitweg biedt uit het lineaire keurslijf waarin een boekpublikatie de lezer ongemerkt zou dwingen. Natuurlijk kan men ook door een boek kriskras bladeren - in Julio Cortázars Hinkelspel is dit zelfs voorgeschreven - maar men begint in een boek toch vanzelf op de eerste pagina om op de laatste te eindigen. Op deze website wordt de lezer door middel van het menu aan de linkerkant aangemoedigd zijn eigen weg te vinden door het werk. Dit principe is geheel in de geest van Cornets de Groots non-lineaire literatuuropvatting, die er niet op uit is lijn aan te brengen in het gegeven materiaal - een vorm van reductie - maar die het voorwerp van aandacht tot zijn recht wil laten komen door eventueel ver uiteengelegen gebieden met elkaar te verbinden. Overigens kan via de apart in het menu opgenomen zoekfunctie, de gehyperlinkte bibliografie en de eveneens gehyperlinkte (maar nog onvolledige) auteursindex het werk naar believen worden ontsloten. * Een laatste overweging, die minder het verzameld werk betreft als wel de website in het algemeen, houdt verband met het effect van het beweeglijke digitale medium op de lezer. Uit een overzichtswerk in boekvorm stijgt altijd in de eerste plaats de geur op van de dood; het boek zelf ziet er, dichtgeslagen, uit als een grafkist. En aangezien de dood, volgens Vestdijk, 'geen geheim is dat wij behoren te eerbiedigen, maar een anti-geheim, waartegen wij behoren te protesteren, - een brutale misgreep, een brute manifestatie van het overwicht van de stof op de geest', 2 zal men het mij willen vergeven wanneer de boekenkist die stamvader Hugo nog redde, hiermee weer opengaat, en openblijft. Deze website is een open ruimte, een labyrinteek, een zevensprong, een striptease en een ladder in de leegte, waarvan de verschillende toepassingen nauw voeling houden met het leven dat eraan ten grondslag lag. Deze website, kortom, is contraterrein. En zo wordt hierdoor voor Cornets de Groot dan toch het alchemistisch ideaal van een eeuwig levende machinemens verwezenlijkt. Den Haag, februari 2006 RHCdG
|