Ter inleiding

Cornets de Groot door Cor Stutvoet
Cornets de Groot in 1968. Foto: Cor Stutvoet.

‘De dood is onmiddellijk poëtisch, want de dode is van een andere soort werkelijkheid dan de werkelijkheid der levenden. De dode is in zekere zin ‘werkelijker’ dan wij: een beeld, geen stroom. Een visie, geen voorwerp meer voor laster of roem, die voorbijgaan in Story of Privé. Hij is voorgoed zichzelf.’

—o0o—

‘Maar kom, laat ons vrolijk zijn: de biografie is er, we kunnen weer verder.’ Zo eindigt deze week een bespreking1 op het internet van een biografie van een van de belangrijkste schrijvers van de vorige eeuw, waar meer dan 10 jaar aan is gewerkt.

In het huidige literair-economische klimaat klinkt zo’n uitspraak als een capitulatie en uiting van moedeloos cynisme. Tien jaar is er aan het boek gewerkt. Tien jaar! Maar de recensent, schrijvend voor een gesubsidieerde website die niet of in het geheel niet door marktmechanismen, eisen van aandeelhouders, adverteerders etq. in de weg wordt gezeten, signaleert het boek en vinkt het af: dat hebben we weer gehad. En dat op het internet – nota bene op een ‘platform’ dat zich tegen die wezenloze recensiepraktijken teweer wil stellen!

Aan de andere kant: gaat het met levensbeschrijvingen zo niet altijd? Geen genre zo bewerkelijk en arbeidsintensief als de biografie. Het schrijven ervan kost jaren. In die periode hoor je niets van de biograaf. Pas na zo’n 5, 10 of 15 jaar verschijnt hij even in de publiciteit: dat is wanneer hij zijn werk publiceert. Doorgaans is dat een boek van 500 tot 1000 pagina’s dat de lezer min of meer als een baksteen in de maag wordt gesplitst. De bedoeling is dat deze zich er doorheen ploegt, zoals de biograaf dat eerder in afzondering deed met zijn materiaal. Maar de literaire receptie staat in groot contrast tot deze wederzijdse inzet van tijd en moeite. In kranten, tijdschriften en op het internet verschijnen recensies van 800 tot 1000 woorden, er volgen nog wat lezingen, signeersessies en een enkel interview, maar dan wordt het even stil rondom het boek als in het graf van de gebiografeerde. Er is vrijwel geen kans dat het rumoer rond de biografie, wanneer dat er al is geweest, ooit nog oplaait. De gebiografeerde is gemummificeerd en kan worden bijgezet. ‘We kunnen weer verder’.

Het is mijn overtuiging dat dit allemaal niet de bedoeling kan zijn van zo’n mooi genre. Eigenlijk is het een wonder dat het nog bestaat en overleeft als er door recensenten, boekhandels, uitgevers maar ook door biografen zo mee wordt omgesprongen. Wij brengen onze literaire helden geen eer wanneer wij hun met een even rituele als formele geste aan de vergetelheid prijsgeven. Wij wensen integendeel een permanent discours rond hun werk en figuur op te bouwen en te onderhouden. En daarom treft het dat wij in een tijd leven waarin er technische middelen zijn die ons in dat streven kunnen steunen.

—o0o—

Boeken van Rudy Cornets de Groot

Zoals men weet publiceer ik sinds 1999 op deze website het werk van mijn vader, Rudy Cornets de Groot. Na 12 jaar is nu vrijwel het volledige werk gedigitaliseerd. Dat wil zeggen: vijftien afzonderlijke boeken, verspreide (ongebundelde) essays en kritieken, nagelaten werk, brieven, dagboeken, beeld- en geluidmateriaal, secondair (subs. tertiair) werk, interviews, en allerlei werk uit de periferie, van provopublicaties tot artikelen voor de schoolkrant. In totaal zo’n anderhalf miljoen woorden, (1.686.275 om precies te zijn).
Hierdoor is een ideale omgeving ontstaan voor een in afleveringen te verschijnen biografie. Men stelle zich de verrukkingen van zo’n blogbiografie – een term die hiermee in première gaat – voor:

  • Wanneer er verwezen wordt naar een artikel, bij voorbeeld het ongebundelde Bikini, dan hoeft de lezer bij zijn bibliotheek geen aanvraag meer te doen voor het tijdschrift Randstad, nr. 5 (lente 1963), waarin dat artikel verscheen. Elk hoofdstuk, artikel, brief, beeldbestand, pagina, regel of voetnoot waar naar wordt verwezen, kan direct, onverkort en zonder wachttijd worden geopend door eenvoudig op de verwijzing te klikken. De biografie is niet langer alleen principieel, maar ook functioneel ingebed in een relevante omgeving.
  • Biograaf en lezer nemen niet na elkaar en dus afzonderlijk deel aan het werk, maar in onderlinge wisselwerking. De lezer kan op elk hoofdstuk reageren zoals hij dat gewend is te doen op weblogs; de biograaf hoeft geen 5, 10 of 15 jaar te wachten op een reactie op wat hij schreef. Daarmee legt de biograaf zijn 19e eeuwse status van genie af. Hij staat niet langer alleen aan het begin van zijn tekst, maar samen met de bezoeker van de biografie-locatie ook aan het eind ervan. Voor het eerst is zijn tekst daadwerkelijk voor verbetering vatbaar.
  • De biografie is geen monument, standbeeld of apotheose, maar speelt zich in de tijd af, omdat ze zich al schrijvend ontwikkelt. Ze is, zoals ook Cornets de Groots bundel Intieme optiek, een ‘work in progress’, een openbare ‘workshop’ waarvan het verhaal niet alleen maar voor de geschiedenis van belang is, maar ook voor de jaren waarin het zich ontwikkelt, aangezien de actualiteit niet wordt buitengesloten: de biografie maakt zelf deel uit van die actualiteit. Aan het eind ontstaat alsnog een verhaal dat zich duurzaam uitspreekt over de gebiografeerde – maar pas ná confrontatie met de tegenwoordige tijd en met contemporaine lezers. Opnieuw is de biografie niet het exclusieve product van een in isolement opererende biograaf, maar ingebed in een tijd, een plaats en een gemeenschap.
  • Doordat hoofdstukken ook als feeds aan andere blogs en aan sociale netwerksites worden doorgegeven, is de biografie in een ruimte waar het gros van de online activiteit wordt gemeld en weergegeven in een relevante omgeving verzekerd van permanente aandacht.
  • Tegen de tijd dat de biografie voltooid is, zullen digitale publicaties aanzienlijk in aantal zijn toegenomen. Omdat de voorgenomen biografie op een e-reader niet alleen maar als een roman, d.w.z. lineair kan worden gelezen, maar door de op koppelingen gebaseerde structuur ook geïntegreerd in het gedigitaliseerde verzamelde werk, zal de biografie ook in het komende tijdperk een innovatieve publicatie blijken te zijn, die zowel van de functionaliteit op het internet als op e-readers, tablet-pc’s, smartphones en andere platforms optimaal zal kunnen profiteren.
  • Deze manier van ‘lezen’ – misschien is het beter om te spreken van tekstbenadering – is niet zomaar een toepassing van moderne technieken omdat die nu toevallig beschikbaar zijn. Juist in het geval van het werk van Cornets de Groot is dit een bijzonder toepasselijke methode. Wie aan de titels van zijn boeken denkt – ik noem De open ruimte, Labirinteek, De zevensprong, Striptease, Ladders in de leegte – herkent in die titels telkens een beeld van de digitale ruimte en van de beweging van het denken dat daarin plaatsvindt. Men zou kunnen zeggen dat dit werk in deze digitale omgeving pas de context krijgt die het altijd al toekwam, maar die de tijd waarin het verscheen nog niet kon bieden. (Multatuli had daar ook al last van trouwens).

Het mag duidelijk zijn: er staat hier iets bijzonders te gebeuren. Iets zonder precedent. En dan is het vandaag ook nog 20 jaar geleden dat mijn vader overleed.

Tot over een paar dagen met aflevering 2! En vergeet u niet te abonneren: zie de linkerkolom onder ‘Abonneren’.


  1. Matthijs de Ridder, Van het Elsschotfront weinig nieuws, De Reactor, 3-3-11 []